Dzia³ opracowano na podstawie materia³ów ;
 - Jan Jankowski  - "Nasz polski kanarek"
 - Pawe³ Pogoda³a  - "Ptaki egzotyczne"
 - A. Borecki  - "Hodowla i pielêgnowanie kanarka - szlachetnego turkota"
 - Krzysztof Jab³oñski  - "Kanarki"
 - Andrzej G. Kruszewicz   - "Hodowla ptaków ozdobnych. Gatunki, pielêgnacja, choroby"
 - Praca zbiorowa  - "Kompendium Terapii Chorób Ptaków"

Pochodzenie kanarków

Kanarki nale¿± do du¿ej rodziny kulczyków, która zasiedla prawie ca³± Europê, czê¶æ Afryki i Azji. Kulczyk kanaryjski (Serinus canaria), czyli kanarek dziki, zamieszkuje archipelag Wysp Kanaryjskich oraz Madera. Jego ¶rodowiskiem naturalnym s± g³ównie rozleg³e, zakrzewione ³±ki, obrze¿a lasów, parki i sady. Kanarek dziki chêtnie gnie¼dzi siê w pobli¿u siedzib ludzkich, ¶piewaj±c przez dziewiêæ miesiêcy w roku. Mo¿na spotkaæ go równie¿ w okolicach górzystych, na brzegach lasów, w ogrodach i winnicach. W porze lêgowej kanarki ¿yj± parami, a jesieni± gromadz± siê po 30 do 60 sztuk. Gniazduje od lutego do lipca. W dogodnych warunkach klimatycznych kanarki wyprowadzaj± w tym czasie trzy lêgi.

Gniazdo buduje samiczka, bardzo starannie i kunsztownie. Jest ono zawsze umieszczone w rozwidleniu ga³êzi gêstej korony drzewa lub krzewu, na wysoko¶ci oko³o 3 m. Jaja, których mo¿e byæ 3 do 5, wysiaduj± oboje rodzice na przemian przez 14 dni, noc± siedzi w gnie¼dzie zawsze samiczka. Po¿ywieniem kanarka dzikiego s± dojrza³e i na pó³ dojrza³e nasiona traw, chwastów i krzewów oraz owoce i m³ode pêdy ro¶lin. W okresie lêgów kanarki zjadaj± du¿e ilo¶ci owadów i ich larw. M³ode kanarki po 14 dniach opuszczaj± gniazdo, a samodzielno¶æ uzyskuj± po 21 dniach ¿ycia. Doros³y kanarek dziki ma wielko¶æ oko³o 13 cm.

G³owa jest zielona z odcieniem brunatnym. Od podgardla ku piersi barwa zielona stopniowo przechodzi w ¿ó³t±. ¯ó³ta barwa prze¶wieca tak¿e na licach ptaka. Brzuch i podogonowe pióra pokrywowe s± zielone. Na bokach cia³a wystêpuj± szarobrunatne smu¿ki, które u samczyków s± bardziej wyra¼ne. Plecy maj± barwê ciemnozielon± z pod³u¿nymi szarymi smu¿kami. Lotki i sterówki s± brunatnoszafirowe z szarobia³ymi obrze¿ami. Ubarwienie samiczki jest mniej intensywne ni¿ samca. Udomowienie dzikiego kanarka zaczê³o siê w roku 1496, gdy Hiszpanie zagarnêli Wyspy Kanaryjskie. Dono¶ny i melodyjny ptasi ¶piew, nigdy przedtem nie s³yszany przez nowo przyby³ych, zwróci³ ich uwagê i w nied³ugim czasie przekonano siê, ¿e pierzasty ¶piewak daje siê z ³atwo¶ci± oswoiæ i przystosowaæ do ¿ycia w warunkach domowych.

Odkryto u niego równie¿ zdolno¶æ uczenia siê zas³yszanych d¼wiêków. W miarê rozwoju cywilizacji i stosowania w hodowli kanarków coraz doskonalszych klatek wzrasta³a liczba ptaków wyhodowanych w warunkach sztucznych i ¶piewaj±cych inaczej ni¿ dzikie kanarki. Przemiany w ¶piewie i wygl±dzie zewnêtrznym ptaków nastêpowa³y powoli, dopiero w 1600 roku wyhodowano pierwszego kanarka o ¿ó³tym ubarwieniu. Znajdowa³ on coraz wiêcej amatorów i po pewnym czasie nie tylko ludzie zamo¿ni, ale i biedni zaczêli siê nim interesowaæ. Zaczêto te¿ stosowaæ rozmaite kryteria doboru rodziców celu uzyskania potomstwa o po¿±danym ubarwieniu, zw³aszcza szeków o barwie ¿ó³tej z czarn± lub ¿ó³tej zbrunatnozielon±. Ogólnie mo¿na stwierdziæ, ¿e wiek XV to okres, w którym kanarki zosta³y odkryte i przywiezione do Hiszpanii.

W XVI wieku dotar³y do W³och, gdzie znalaz³y wielu wielbicieli i gdzie z szaro-¿ó³to-zielonych ptaków uzyskano ¿ó³te. Nastêpnie kanarki dotar³y do Niemiec, najpierw do Tyrolu, a pó¼niej do gór harceñskich. Niemieccy hodowcy przywi±zywali du¿± wagê do ¶piewu ptaka i tê w³a¶nie cechê doskonalili. W tym samym mniej wiêcej czasie kanarki rozprzestrzeni³y siê we Flandrii i w Anglii. W drugiej po³owie XVIII wieku nast±pi³ znaczny rozwój hodowli kanarków w Europie Zachodniej. W Holandii uzyskano w wyniku mutacji kanarka o ubarwieniu cynamonowym, nazwanego Izabel± od imienia córki hodowcy. W Niemczech pojawi³y siê kanarki bia³e, równie¿ uzyskane dziêki mutacji. Anglicy wskutek odpowiedniego doboru osobników zapocz±tkowali hodowlê coraz wiêkszych kanarków o odmiennych ni¿ u protoplastów posturze i upierzeniu.

Pod koniec XIX wieku mieli ju¿ kanarki o ubarwieniu jaszczurkowatym, krêpawe i smuk³e, garbate oraz olbrzymy mierz±ce od 18 do 21 cm. Holendrzy, Belgowie i Francuzi dziêki odpowiedniemu kojarzeniu ptaków lêgowych uzyskali kanarki o nowym uk³adzie piór pokrywowych i kszta³cie cia³a. Do eksperymentów wybierano kanarki o prostych, szczud³owatych nogach, smuk³ej sylwetce i d³ugich piórach pokrywowych, które mia³y tendencjê do zwijania siê. Z osobników tych wyhodowano najpiêkniejszego kanarka trêbacza paryskiego zwanego równie¿ kanarkiem paryskim kêdzierzawym.

W ostatnim stuleciu powsta³o kilkana¶cie odmian kanarków kêdzierzawych o ró¿nym ukszta³towaniu fryzur i sylwetek. Z pewno¶ci± powstanie jeszcze wiele nowych odmian tych ptaków, poniewa¿ indywidualni hodowcy i stowarzyszenia wielu krajów stawiaj± sobie za cel otrzymywanie coraz ciekawszych kanarków. Prawie ka¿da ¶wiatowa wystawa kanarków, ptaków egzotycznych i bastardów potwierdza, ¿e zasz³y ogromne zmiany w sylwetkach ptaków, ich ubarwieniu i uk³adzie piór. Wci±¿ nowych do¶wiadczeñ dokonuje siê równie¿ z kanarkami ¶piewakami.

O ile u kanarków kszta³tnych i kolorowych ¶piew jest spraw± drugorzêdn±, gdy¿ wa¿niejsze s± ich cechy zewnêtrzne, o tyle u kanarków ¶piewaków zasadnicz± cech± jest doskona³y ¶piew, odpowiednio ukszta³towany i oceniany na konkursach wed³ug uzgodnionych systemów. Czêsto s³yszy siê pytanie, czy kanarki kszta³tne i kolorowe potrafi± ¶piewaæ, jaki jest ich ¶piew i czy w ogóle mo¿e siê podobaæ. Otó¿ wszystkie odmiany kanarków s± dobrymi ¶piewakami, najpiêkniej jednak ¶piewaj± ptaki selekcjonowane i kojarzone specjalnie pod k±tem tej cechy.

Podzia³

Kanarki ¶piewaki   - Kanarki kszta³tne -    Kanarki kolorowe

Kanarki ¶piewaki

Kanarek harceñski
Jest to jeden z najlepszych ¶piewaków z ca³ej ptasiej gromady, przy czym jego ¶piew ukszta³towa³ siê przy wybitnej pomocy cz³owieka. Kanarki harceñskie nazywa siê u nas niekiedy "szlachetnymi". Nazwa ta powsta³a przed wielu laty. ¶piew kanarka harceñskiego ró¿ni siê od ¶piewu innych kanarków, nie jest tak lekki, sprawia wra¿enie bardzo melodyjnego.

Kanarek flandryjski wodnotokowy
Kanarka tego hoduje siê w krajach Flandryjskich od 150 lat. Liczba jego mi³o¶ników stale ro¶nie, poza Belgi± i Holandia rozpowszechni³ siê tak¿e we W³oszech, Francji i Stanach Zjednoczonych. Kanarek flandryjski jest nieco wiêkszy od kanarka harceñskiego. Ubarwienie jego piór jest przewa¿nie ¿ó³te, dopuszczalne s± jednak lekkie domieszki innej barwy. Krzy¿owanie ptaków jest nie wskazane, wp³ywa ujemnie na ¶piew.

Kanarek hiszpañski timbrador
Odmiana ta powsta³a prawdopodobnie ze skrzy¿owania kanarka harceñskiego z kanarkiem dzikim. Wielko¶æ i postura jest podobna do kanarka dzikiego. Jego sylwetka jest sto¿kowata, boki s± piêknie zaokr±glone. G³owa jest ma³a i okr±g³a, dziób sto¿kowaty, nied³ugi i odpowiedni do kszta³tu g³owy. Ubarwienie kanarka hiszpañskiego mo¿e byæ bardzo ró¿ne, ale bez koloru czerwonego.

Kanarek ¶piewak amerykañski
Jest to rasa ma³o znana ogó³owi hodowców, ale wiadomo ju¿, ¿e ptak ten ma odznaczaæ siê wszystkimi dodatnimi cechami innych ras. Obecnie tworzy siê kanarka o w³a¶ciwym uk³adzie piór, odpowiedniej posturze, dobrym ¶piewie i ró¿nych odmianach ubarwienia.

Kanarki kszta³tne, czubate i inne

Border
Jest to kanarek bardzo popularny na wyspach brytyjskich oraz w pañstwach Europy Zachodniej. Ponad 100 lat hoduje siê go wed³ug ustalonego standardu. G³ówn± cech± borderów jest nad wyraz spokojny tryb ¿ycia. Szybko przyzwyczajaj± siê do swoich opiekunów i nowego otoczenia. Dla pocz±tkuj±cych hodowców jest to kanarek wrêcz idealny. Wielko¶æ ptaka dochodzi do 14 cm.

Crested i Crestbred
Jest to w zasadzie ta sama rasa, ale kanarki te ró¿ni± siê uk³adem piór na g³owie. Crested ma na g³owie najpiêkniejsz± i najwiêksz± koronkê. Kanarek g³adkog³owy tej samej rasy jest zwany przez angielskich hodowców Crestbred. Wielko¶æ obydwu ptaków jest identyczna - minimum 16 cm. Budowa cia³a, pozosta³e upierzenie, sposób bycia i ¶piew równie¿ s± jednakowe.

Lizard
Zwany jest równie¿ kanarkiem jaszczurowatym, ze wzglêdu na ubarwienie niektórych piór pokrywowych, na których s± wyra¼ne grube cêtki. Nie ustalono dok³adnie gdzie i kiedy powsta³a ta odmiana kanarka. W XVII wieku Lizard by³ znany we Francji i w Angli. Swój wygl±d zawdziêcza hodowcom angielskim. Wielko¶æ cia³a wynosi 13 - 14 cm. Charakterystyczn± cech± lizarda jest znajduj±ca siê na wierzcho³ku g³owy okr±g³a plama podstawowej barwy upierzenia ptaka.

Norwik
Nale¿y do najlepiej ukszta³towanych kanarków angielskich. Kiedy¶ hodowano norwiki o ubarwieniu intensywnie ¿ó³tym, selekcja jednak po pewnym czasie spowodowa³a ubytki w upierzeniu ptaków i nie korzystne zmiany ich sylwetki. Piêkne ubarwienie piór u kanarka by³o zawsze bardzo wa¿ne, w Anglii zaczêto wiêc barwiæ norwiki na czerwono dodaj±c do karmy pierz±cym siê ptakom korzenie zawieraj±ce czerwony barwnik.

Koroniak niemiecki
Ptak ten pochodzi w prostej linii od kanarka harceñskiego, pierwsze okazy uzyskano oko³o 1670 roku. Do zalet tego piêknego ptaka nale¿a³ ³adny, urozmaicony ¶piew odziedziczony po przodkach. Obecnie koroniaki niemieckie hoduje siê we wszystkich mo¿liwych wariantach ubarwienia, zalicza siê je do kanarków kszta³tnych i wystawia na konkursy.

Gloster
Jest to miniaturowa rasa kanarka kszta³tnego. Powsta³a w wyniku skrzy¿owania ró¿nych ras kanarków, do których nale¿a³y Crested, Norwich, Border oraz kanarek harceñski. Nazwa pochodzi od nazwy miasta Gloucestershire, w którym w latach dwudziestych poprzedniego stulecia ptaki tej rasy po raz pierwszy zosta³y wystawione na konkurs. Gloster wystêpuje w dwóch odmianach. Jedna to ptaki z koronk±, druga to ptaki g³adkog³owe, zwane Gloster Consort, ptak ten posiada ³ask± i szerok± g³ówkê. Koronka za¶ musi musi byæ idealnie okr±g³a.

Belgijski garbus
Rasa ta znana jest i hodowana od ponad 200 lat. Rozpowszechniana jest zw³aszcza w krajach flamandzkich. Najcenniejsz± zalet± tego kszta³tnego kanarka jest to, je¶li na polecenie przybierze odpowiedni± pozê w której jego szyja jest wyci±gniêta poziomo, grzbiet i ramiona tworz± garb, a nogi s± ustawione szczud³owato i przesuniête do przodu. W sylwetce ptaka zaznacza siê wyra¼ny k±t. Im ptak d³u¿ej potrafi wytrwaæ w tej pozycji, tym wy¿ej jest oceniany. Wielko¶æ 16 - 17 cm.

Kanarek monachijski
Ptak ten w Niemczech jest hodowany od 1870 roku. Pierwotny kszta³t by³ kombinacj± elementów sylwetki paryskiego trêbacza, kanarka kêdzierzawego i belgijskiego garbusa.

W³oski garbus
Jest to najdelikatniejszy ze wszystkich kanarków, ma sk±pe upierzenia potrzebuje du¿o ciep³a i nie mo¿e byæ trzymany w temperaturze poni¿ej 20 stopni.

Kêdzierzawy pó³nocnoholenderski
Jest to kêdzierzawy kanarek o trzech zasadniczych fryzurach, nieco mniejszy od paryskiego trêbacza.

Kêdzierzawy po³udniowoholenderski
Kanarek ten zosta³ wyhodowany przed stu laty z po³±czenia belgijskiego garbusa i paryskiego trêbacza. Dowodem tego rodowodu jest podobieñstwo cech zewnêtrznych.

Paryski trêbacz
Zwany te¿ paryskim kanarkiem fryzurowanym, zosta³ wyhodowany ponad dwie¶cie lat temu i nale¿y do najstarszych kanarków kszta³tnych. Uk³ad jego upierzenia mo¿e ¶wiadczyæ o tendencjach artystycznych w owych czasach. Swoj± nazwê kanarek zawdziêcza charakterystycznemu ¶piewowi, na który sk³adaj± siê ró¿ne flety, trele oraz d¼wiêki przypominaj±ce brzmienie tr±bek. Wielko¶æ ptaka przekracza 19 cm, wed³ug niektórych ¼róde³ istniej± kanarki tej rasy dorastaj±ce do 23 cm.

Kêdzierzawy mediolañczyk
Wiele odmian kanarków kszta³tnych i kolorowych mia³o swój udzia³ w ustalaniu jego obecnego kszta³tu, upierzenia i koloru. Mediolañczyki mog± byæ ró¿nej barwy, nie wystêpuje w¶ród nich tylko zielona. Ubarwienie w ka¿dym innym kolorze powinno byæ jednolite.

Szkocki garbus
Rodzinnym miastem tego kanarka kszta³tnego jest Glasgow w Szkocji, gdzie przed 150 laty po raz pierwszy wystawiono go do konkursu. Na ukszta³towanie ptaka mia³y prawdopodobnie wp³yw dwie ró¿ne rasy kanarków, mianowicie belgijski garbus i holenderski kêdzierzawy. Wielko¶æ szkockiego garbusa przekracza 17 cm.

Jorkszyr
Jest to najpopularniejszy kanarek kszta³tny, piêkny ptak o wspania³ej, smuk³ej sylwetce. Zosta³ wyhodowany w 1870 roku w angielskim hrabstwie Yorkshire. Pierwotnym za³o¿eniem hodowców angielskich by³o uzyskanie ptaka o bardzo smuk³ym ciele, którego szeroko¶æ wynosi³aby oko³o 2,5 cm, a d³ugo¶æ 17 cm. Selekcja w tym kierunku doprowadzi³a do uzyskania ptaków o zdeformowanej sylwetce, które nie mog³y konkurowaæ z wyhodowanym wcze¶niej i dobrze ju¿ znanym olbrzymem Lancashire. Dopiero gdy obrano inny kierunek selekcji zdystansowa³ wszystkie inne kanarki kszta³tne hodowane w Anglii.

Lancashire
Kanarek olbrzym, jeden z najwiêkszych, d³ugo¶æ cia³a wynosi 19 - 21 cm. Rasa ta powsta³a przed 200 laty. Po pewnym czasie, na skutek zainteresowania siê hodowców angielskich innymi, nowo powsta³ymi rasami kanarków, olbrzym sta³ siê ma³o popularny i grozi³a mu ca³kowita zag³ada. Od 1959 roku prowadzi siê jednak intensywn± odbudowê tej starej rasy du¿ych ptaków i jak podaj± fachowe ¼ród³a angielskie, wszystko jest na jak najlepszej drodze ku temu ku temu, by kanarek ten by³ sta³± ozdob± wystaw.

Japoñski garbus
Jest on znany w szerokich krêgach hodowców kanarków na ca³ym ¶wiecie dopiero od niedawna. Rasa ta zosta³a ukszta³towana oko³o 50 lat temu i szybko zyska³a wielu mi³o¶ników. Hoso jest kanarkiem kszta³tnym o dobrze utrwalonych cechach dziedzicznych, dobrze przekazywanych potomstwu. Trudno dzi¶ ustaliæ jakie rasy kanarków kszta³tnych bra³y udzia³ w tworzeniu tego kanarka. Przypuszczalnie by³y to szkocki i belgijski garbus oraz monachijski kanarek kszta³tny. Hoso ma cechy ka¿dego z nich. Jest dobrym ¶piewakiem, jest te¿ niezwykle p³odny. Japoñczycy masowo hoduj± te kanarki, co roku wieleset tysiêcy sztuk trafia na rynek Stanów Zjednoczonych.

Kanarki kolorowe

Prawie trzysta lat temu dokonywa³y siê zmiany standardowego ubarwienia dzikiego kanarka w kierunku czterech podstawowych obecnie barw - ¿ó³tej, bia³ej, szarozielonej i cynamonowej. Zmianom tym sprzyja³y nowe warunki bytu, jakie stwarza³a hodowla domowa, bez zagro¿eñ ze strony drapie¿ców. Hodowców nadal nie zadawala³y uzyskane barwy. Skrzy¿owano kanarka z ptakiem innego gatunku. W dalszym ci±gu dokonuje siê wielu krzy¿ówek z przeró¿nymi ptakami z rzêdu wróblowatych i prawie zawsze uzyskuje siê bastardy nie nadaj±ce siê do reprodukcji z powodu bezp³odno¶ci.

Na pocz±tku lat dwudziestych ubieg³ego stulecia (inne ¼ród³a podaj± 1939 - 1944 ) Dams i Martens z Królewca dokonali pierwszej udanej krzy¿ówki kanarka z czy¿ykiem czerwonym, zwanym równie¿ czy¿ykiem kapucynkiem (Spinus cucullatus) pochodz±cym zAmeryki Po³udniowej. Kolorowy kanarek ma w porównaniu z kanarkiem harceñskim nieco ubo¿szy ¶piew. Dla hodowców kanarków kolorowych nie jest to jednak wa¿ne. Uwa¿aj± oni ¿e piêkno kolorów (dzi¶ jest ich oko³o dwie¶cie) wynagradza im braki w ¶piewie. Mimo to kanarki kolorowe s± chêtnymi ¶piewakami. ¦piew ich jest mocno urozmaicony.

Jak podaj± ¼ród³a u kanarków szarozielonych barwna mutacja ukaza³a siê z koñcem XVI i pocz±tkiem XVII wieku. Z tych mutantów w wyniku krzy¿owania wyselekcjonowanych osobników otrzymano w nastêpnych pokoleniach kanarki o ubarwieniu ¿ó³tym, bia³y, oraz izabelowatym (jasno¿ó³tawym). Krzy¿uj±c dalej poszczególne osobniki miêdzy sob±, otrzymano ró¿ne kombinacje upierzenia barwnego ptaków.

Kanarki zielone s± najbardziej zbli¿one swym ubarwieniem do ptaków z wysp Kanaryjskich. S± one silniejsze i p³odniejsze od innych odmian barwnych kanarka i lepiej, wed³ug opinii znawców ¶piewaj±. Gdy krzy¿ujemy kanarka zielonego z kanarkami innych barw, uzyskujemy poprawienie ¿ywotno¶ci i zdrowotno¶ci otrzymanego z tej krzy¿ówki potomstwa. Krzy¿uj±c n.p z kanarkiem zielonym kanarki ¿ó³te o ja¶niejszym ubarwieniu, otrzymujemy osobniki w intensywniejszym, jasno¿ó³tym kolorze i osobniki zielone.

Kanarki ¿ó³te w ró¿nych odcieniach, kanarki zó³te z zielonymi lub burymi plamami (tak zwane przez hodowców szeki) pojawiaj± siê w potomstwie krzy¿ówki kanarka ¿ó³tego z zó³tym.

Kanarki bia³e bywaj± odmiany niemieckiej lub angielskiej. Pierwsze charakteryzuj± siê wystêpowaniem s³abego zabarwienia ¿ó³tego na lotkach i zgiêciu skrzyde³. Kojarzone miêdzy sob± kanarki niemieckie bia³e daj± w nastêpnym pokoleniu zawsze czê¶æ osobników bia³ych i czê¶æ ¿ó³tych.

Kanarek izabelowaty, wystêpuje w dwóch odmianach. W piórach wystêpuj± barwniki; ¿ó³ty i brunatny(czarnego brak). Odmiana ciemna (cynamonowa) oraz odmiana jasna (s³omkowa) mo¿e byæ krzy¿owana ze wszystkimi odmianami barwnymi kanarków, a w wyniku tych krzy¿ówek otrzymamy osobniki u których prawie z regu³y grzbietowa strona cia³a i skrzyd³a s± izabelowate, a brzuszna strona cia³a i nad ogonie s± koloru w³a¶ciwego dla odmiany u¿ytej do tego krzy¿owania.

Kanarek czerwony jak wszystkie odmiany które mo¿emy hodowaæ w wyniku krzy¿owania z nim, przybiera swoj± sta³± barwê dopiero po przej¶ciu pierwszego i drugiego pierzenia. Aby unikn±æ b³êdnego koloru piór albo ich wypadania w czasie pierzenia lub miêdzy pierzeniami, kanarki czerwone lub ich mieszañce nale¿y dobrze karmiæ podaj±c du¿o tartej marchwi, szpinak, mniszek lekarski, a wiêc dodatki zawieraj±ce du¿o karotenu.

Kanarki rzêdu 1 - lipochromowe
Kanarki rzêdu 2 - czarne
Kanarki rzêdu 3 - agatowe
Kanarki rzêdu 4 - brunatne
Kanarki rzêdu 5 - izabelowate

Bastardy, czyli mieszañce

Pisz±c o bastardach mam na my¶li hodowlê polegaj±c± na krzy¿owaniu ró¿nych gatunków ptaków, ró¿nie wygl±daj±cych, ale nale¿±cych do ziarnojadów. Kanarek dziki (Serinus canaria canaria), który zamieszkuje Wyspy Kanaryjskie, tak jak i nasz kanarek hodowany przez cz³owieka, nale¿y do rodzaju kulczyków (Serinus), rodziny ³uszczaków (Fringillidae) z rzêdu wróblowatych (Pusseriformes), najliczniejszego w gromadzie ptaków (Aves), który liczy oko³o 6000 gatunków. Do rodziny ³uszczaków, która dzieli siê na wiele rodzajów, nale¿y tak¿e miêdzy innymi czêsto krzy¿owany z samic± kanarka szczygie³ (Carduelis carduelis). Krzy¿uj±c wiêc kanarka z kolczykiem mówimy o krzy¿ówce dwóch gatunków w obrêbie rodzaju. Krzy¿uj±c za¶ kanarka na przyk³ad ze szczyg³em mówimy o krzy¿ówce dwóch gatunków w obrêbie rodziny, ale miêdzy dwoma rodzajami. Pamiêtajmy, ¿e kanarka ³±czy siê najczê¶ciej z innymi pokrewnymi ptakami ziêbowatymi. Natomiast krzy¿owanie kanarków miêdzy sob± polega na kojarzeniu przedstawicieli ró¿nych ras lub osobników ró¿ni±cych siê jedynie odmian±, a wiêc budow± czy barw± upierzenia.

W warunkach naturalnych, a wiêc na wolno¶ci prawie nigdy nie dochodzi do kojarzenia siê ptaków nale¿±cych do ró¿nych gatunków. Ich tryb ¿ycia i zachowanie siê s± bowiem nawet przy bliskim pokrewieñstwie ró¿ne, ponadto zwykle jest do dyspozycji wystarczaj±ca liczba partnerów, samic i samców tego samego gatunku. Tylko w niewoli ze wzglêdu na brak partnera dochodzi dosyæ czêsto do kojarzenia siê dwóch ró¿nych gatunków ptaków ze sob±. Je¿eli trzymamy samicê kanarka w jednej wolierze na przyk³ad z samcem makol±gwy, szczyg³a, dzwoñca lub czy¿yka i ¿adne z nich nie ma mo¿no¶ci wyboru partnera, wtedy mo¿e doj¶æ do pokrycia i wychowania m³odych z takiej krzy¿ówki. Te m³ode s± mieszañcami (bastardami) kanarka z ptakiem dziko ¿yj±cym. Mieszañce s± w du¿ej czê¶ci bezp³odne. Do krzy¿ówek u¿ywa siê samic kanarka tak zwanych pierwiastek, to znaczy takich, które nie mia³y Jeszcze potomstwa z kanarkiem. U nas hodowla bastardów powinna siê opieraæ na krzy¿ówce kanarka z ptakami egzotycznymi i tylko w wyj±tkowych wypadkach, dla celów naukowych (za zezwoleniem Naczelnego Konserwatora Przyrody z Ministerstwa Le¶nictwa i Przemys³u Drzewnego) mo¿e byæ mowa o hodowli krzy¿ówki kanarka z ptakami krajowymi.

Pe³ny tekst obowi±zuj±cej ustawy dotycz±cej ptaków.
Ustawa o ochronie ¶rodowiska - strona Ministerstwa Ochrony ¦rodowiska.

Wed³ug Rozporz±dzenie Ministra ¦rodowiska z dnia 28 wrze¶nia 2004r. w sprawie gatunków dziko wystêpuj±cych zwierz±t objêtych ochron± obowi±zuje zakaz chwytania, nabywania, zbywania, przetrzymywania, przemieszczania z naturalnych stanowisk itd. gatunków objêtych ochron±. Nie wolno wiêc przetrzymywaæ dla celów hodowlanych bez zezwolenia nastêpuj±cych gatunków ptaków chronionych: szczyg³a, makol±gwy, czy¿yka, kulczyka, gila.

Przyk³adem krzy¿ówki kanarka z innym ptakiem egzotycznym jest wspomniane ju¿ skrzy¿owanie samicy ¿ó³tego kanarka domowego z samcem czy¿ykiem kapucynkiem (Spinus cucullatus) pochodz±cym z Ameryki Po³udniowej. W rezultacie, po ró¿nych jeszcze kojarzeniach powsta³ych mieszañców z kanarkami, otrzymano osobniki czysto czerwone. Warto wiêc próbowaæ hodowli bastardów u¿ywaj±c ptaków nie objêtych ochron±, a wiêc ptaków egzotycznych.