Szynszyla

D³ugo¶æ cia³a 20-40 cm, ogona 7,5-20 cm, waga 370-450 g. Srebrzyste, per³owoszare futro jest miêkkie i gêste, a ogon pokryty d³ugimi, sztywnymi w³osami. Oczy oraz uszy du¿e. ¯yje w koloniach, sk³adaj±cych siê z ok. stu osobników, zamieszkuj±cych tereny skaliste w górach pó³nocnej Chile na wysoko¶ci od ok. 3000 do 5000 m n.p.m.^[3][2] ¯ywi siê ro¶linno¶ci± wysokogórsk±. Dawniej liczna, obecnie ze wzglêdu na cenione futerko zosta³a niemal zupe³nie wytrzebiona. Czêsto jest hodowana na fermach jak i w domach. Szynszyle czêsto skacz± dwuno¿nie, ale przewa¿nie poruszaj± siê na wszystkich czterech koñczynach. W odró¿nieniu od innych gryzoni zwierzêta te ¿yj± do¶æ d³ugo - nawet do 20 lat. Pomimo, ¿e na wolno¶ci szynszyle zosta³y sklasyfikowane, jako nara¿one wyginiêciem szynszyle domowe mo¿na hodowaæ bez rejestracji i ograniczeñ. Szynszyla dzika podlega ca³kowitej ochronie. S± to zwierzêta o zdecydowanie trybie nocnym.

Gryzonie te s± ¶wietnie przystosowane do trudnych warunków atmosferycznych wystêpuj±cych w ich ¶rodowisku naturalnym. Zamieszkuj± w szczelinach skalnych, grotach, ma³ych przedsionkach tworz±cych siê w usypiskach kamieni. Aby prze¿yæ na tak suchym obszarze w okresie zmniejszonego dostêpu do ¿yciodajnej wody, wykorzystuj± nawet porann± rosê i jej krople nagromadzone na ska³ach. Ich gêste futerko ma nie tylko walory estetyczne, lecz tak¿e ochronne - przede wszystkim zabezpiecza przed zimnem albo przegrzaniem i uniemo¿liwia zagnie¿d¿enie siê pche³ lub innych paso¿ytów. Jasne ubarwienie upodabnia do otoczenia stanowi±c naturaln± os³onê przed atakami drapie¿ników. Dieta szynszyli, które s± ro¶lino¿erne, jest ograniczona przez sucho¶æ i ja³owo¶æ ich ¶rodowiska naturalnego i sk³ada siê z ró¿nego rodzaju traw, li¶ci, kory, bulw, dostêpnych owoców, korzeni. Szynszyle maj± silne, tylne nogi, dziêki którym s± bardzo zwinne, ruchliwe i skoczne. S± w stanie skoczyæ na wysoko¶æ 1,80m. Pomaga im to w ucieczce od drapie¿ników, jakimi s± lisy, niektóre ptaki lub wê¿e.

U szynszyli zaznacza siê dymorfizm p³ciowy w rozmiarach cia³a zwierz±t - samice s± nieznacznie wiêksze od samców. Posiadaj± one dobrze rozwiniêty przewód pokarmowy i uzêbienie przystosowane jest do trawienia i rozdrabniania pokarmu o du¿ej zawarto¶ci b³onnika.

Odmiany barwne szynszyli:

• Standard – wystêpuj±cy w trzech odcieniach (jasny, ¶redni i ciemny). W trakcie hodowli tych zwierz±t zaczê³y pojawiaæ siê odmiany barwne, które rozpowszechni³y siê w¶ród hodowców.
• Mahoniowa dominuj±ca (Ebony) – otrzymana stosunkowo niedawno, cechuje siê ona prawie czarnym umaszczeniem ca³ego tu³owia, ³±cznie z bokami i brzuchem.
• Czarna aksamitna (Gunninga) – najbardziej znana i najcenniejsza z dominuj±cych mutacji. Charakteryzuje siê czarnym umaszczeniem na g³owie, karku i grzbiecie, na brzuchu wystêpuje bia³y pas a boki maj± kolor szary standard. Futerko w dotyku jest trochê inne ni¿ u standardów – bardziej aksamitne
• Wêglowa (Charcoal) – zaobserwowana zosta³a po raz pierwszy na kilku fermach w Kalifornii, wygl±dem bardzo zbli¿ona jest do mahoniowej jednak ich okrywa w³osowa jest mniej jedwabista.
• Bia³a albinotyczna (Albino) – zaobserwowana w pocz±tku lat sze¶ædziesi±tych charakteryzuje siê zupe³nym brakiem pigmentacji w³osów, skóry i oczu. Ubarwienie w³osów jest zupe³nie bia³e, oczy czerwone.
• Bia³a recesywna (Stone white) – Pojawi³a siê w 1963 roku. Nie cieszy siê jednak obecnie zainteresowaniem, ze wzglêdu na wadliw± strukturê okrywy oraz wady genetyczne np. czêsty wrodzony brak oczu u homozygoty (gen ten nie jest w pe³ni recesywny). Heterozygoty maj± wygl±d zbli¿ony do standardów, z rubinowymi oczami.
• Mglista (Misty) – Barwa okrywy ciemnoszara, nieczysta. Odmiana ta nie ma wiêkszego znaczenia.
• Be¿owa polska (pp) – pojawi³a siê na fermie W³adys³awa R¿ewskiego w Grywa³dzie w 1968 roku. Cechuje j± jasno-be¿owa barwa okrywy, bia³a na brzuchu. Oczy koloru czerwonej porzeczki. Niedawno zosta³a zaliczona do polskich odmian rodzimych.
• Be¿owa recesywna (Sulivan Beige) – pojawi³a siê we wczesnych latach sze¶ædziesi±tych
• Be¿owa recesywna (Wellman Beige) – ubarwienie nieco ciemniejsze ni¿ u dwóch powy¿szych, okrywa posiada lekki ró¿owy odcieñ, oczy ciemnobrunatne.
• Szafirowa (Shapphire) – pojawienie siê jej datuje siê na po³owê lat sze¶ædziesi±tych w Indianie. Odmiana ta posiada piêkne delikatne i gêste futro, z jedwabistym po³yskiem i stalowoniebieskim kolorem, zaznaczonym woalem i bia³ym brzuchem. Wad± tych zwierz±t jest stosunkowo ma³a masa cia³a – u doros³ych osobników ¶rednio 350 g.
• Fioletowa (Violet) – pochodzi z Rodezji pojawi³a siê w 1967 roku. Posiada ciemnofioletowy grzbiet, szaroniebieski boki i bia³y brzuch

¯ywienie

Do szynszylowych przysmaków nale¿± przede wszystkim:
- granulat,
- sianko,
- suszone owoce (rodzynki, figi, banany) dawkowane w niewielkich ilo¶ciach;
- ga³±zki do pogryzania.

Rozmna¿anie

Ci±¿a szynszyli trwa ok. 111 dni. Szynszylowa mama rodzi ok. 1-4 m³odych, które po up³ywie godziny od narodzin samodzielnie biegaj± po klatce.

Choroby szynszyli leczy lekarz weterynarii. Hodowca nie powinien siê tym zajmowaæ. Jego zadaniem jest robienie wszystkiego, aby nie dopu¶ciæ do zachorowania gryzoni. Samemu mo¿na leczyæ tylko ma³o szkodliw± biegunkê. Lekarstwem mo¿e byæ wêgiel drzewny lub suszone jagody. W przypadku zaparcia podaje siê szynszylom olej parafinowy lub kalomel, które maj± dzia³anie przeczyszczaj±ce. Inne choroby szynszyli, takie jak kichanie, drgawki, wysiêki z oczu lub nosa, wychudzenie, wzdêcie itp. nale¿y bezzw³ocznie zg³osiæ siê do weterynarza. Samemu mo¿na tylko pogorszyæ sytuacjê.

W¶ród obowi±zków hodowcy jest miêdzy innymi k±panie szynszyli. Usuwa to z futra gryzoni t³uszcz i brud. Przydatny w tej czynno¶ci jest py³ k±pielowy, który mo¿na zakupiæ lub wykonaæ samemu z mieszaniny piasku i talku. Ilo¶æ talku nie powinna byæ jednak zbyt du¿a, gdy¿ mo¿e to spowodowaæ rozwiniêcie siê choroby p³uc lub górnych dróg oddechowych. Wielu chorobom mo¿na zapobiec, je¶li siê wie, jak pielêgnowaæ szynszyle. Zanim wiêc zacznie siê hodowlê, warto szczegó³owo przestudiowaæ zwyczaje i potrzeby tych gryzoni.