Rodzina Cyprinodontidae – Karpieñcowate

Proporczykowiec z kap lopez

Ojczyzna: Gabon i Ludowa Republika Kongo, gdzie zamieszkuje przybrze¿ne mokrad³a.

Morfologia: Wygl±d ryby akwariowe te maj± podstawowy kolor cia³a, samca jest brunatno-pomarañczowy, na którym rozrzucone s± nieregularne, czerwono-brunatne plamki. W ¶wietle odbitym boki cia³a po³yskuj± niebieskawo. P³etwy grzbietowa, odbytowa, i ogonowa maj± silnie wyd³u¿one, ja¶niejsze koñce. G³ównym kolorem cia³a samicy jest ¿ó³tozielony, na którym rozrzucone s± brunatnoczerwone plamki. P³etwy s± bezbarwne, zaokr±glone. D³ugo¶æ ryby akwariowe tego gatunku dorastaj± do 6 cm. Cechy p³ciowe ró¿nice w ubarwieniu i kszta³cie p³etw.

Hodowla: Charakter s± to ryby akwariowe spokojne, jednak czasami agresywne w stosunku do innych osobników w³asnego gatunku i ryb o podobnej budowie cia³a. Proporczykowce mo¿emy hodowaæ razem z innymi, drobnymi i spokojnymi gatunkami ryb akwariowych o podobnych wymaganiach do ¿ycia. W typowym, du¿ym akwarium dekoracyjnym s± one do¶æ stosunkowo ma³o widoczne. Najlepiej efektownie prezentuj± siê w specjalnym, niezbyt du¿ym i niezbyt wysokim akwarium, co najwy¿ej w towarzystwie innych, bardzo podobnych karpiencowatych lub drobnych k±saczowatych. Bardzo chêtnie przebywaj± w przydennej i ¶rodkowej warstwie wody. Akwarium powinno byæ ma³e lub ¶rednie, nie za wysokie, czê¶ciowo dobrze zaro¶niête, wymagane s± ro¶liny p³ywaj±ce, nie za jaskrawo o¶wietlone, mo¿liwie do¶æ ciemne pod³o¿e i dekoracje. Woda powinna byæ miêkka lub bardzo miêkka, o pH 6,0-7,5, regularnie znacznie od¶wie¿ana, wskazany jest dodatek garbników oraz dodatek soli kuchennej do wody (jedna p³aska ³y¿eczka na 10 l wody), temperatura 20-22°C. Pomimo, ¿e ryby akwariowe te dobrze ¿yj± w do¶æ znacznym zakresie temperatur i pH, s± jednak bardzo wra¿liwe na gwa³towne zmiany tych czynników.

Rozmna¿anie: jest ¶rednio trudne. Ca³kowicie szklane musi byæ akwarium tarliskowe, mo¿e byæ niewielkie (wystarcza nawet oko³o 1 l, przy poziomie wody 5-7 cm). Ustawiamy akwarium w pó³cieniu. Powierzchniê wody pokrywamy w po³owie k³êbkami wg³êbki Riccia. Woda musi byæ bardzo miêkka 2-4° twardo¶ci ogólnej, o ma³ej zawarto¶ci soli mineralnych, przefiltrowana przez torf, o temperaturze 22°C i pH oko³o 6. Do takiego przygotowanego akwarium tarliskowego wpuszczamy parê rybek, przy czym dobór pary w tym wypadku nie odgrywa wiêkszej roli. Musimy jednak pamiêtaæ, ¿e proporczykowce tr± siê tylko w pewnych okresach. Gotowo¶æ ryb do tar³a mo¿na z ³atwo¶ci± zaobserwowaæ w akwarium ogólnym, gdzie rybki akwariowe zaczynaj± po prostu sk³adaæ ikrê na p³ywaj±cych ro¶linach, przeciskaj±c siê parami miêdzy nimi. Para tarlaków powinna przebywaæ w akwarium tarliskowym przez 10 dni. Po tym czasie ryby akwariowe wy³awiamy, a na wg³êbce pozostaje kilkadziesi±t ziaren ikry. Ma ona postaæ przezroczystych, lepkich kulek o ¶rednicy gdzie¶ oko³o 1 mm. Wylêg m³odych rybek rozpoczyna siê wkrótce po wy³owieniu rodziców i trwa nadal przez 10-14 dni. M³ode s± pocz±tkowo bardzo ma³e i s³abe. Le¿± przewa¿nie na dnie akwarium lub przebywaj± wewn±trz k³êbków wg³êbki. Zaraz gdy siê wykluj± karmimy je pierwotniakami, a pó¼niej w miarê wzrostu coraz grubszym py³em. Wzrost narybku jest wolny i nierównomierny. Z chwil± gdy narybek osi±gnie odpowiedni± wielko¶æ mo¿na do pokarmu dodaæ roztarte na miazgê rureczniki i wazonkowce. Z jednego tar³a uzyskuje siê gdzie¶ oko³o 20-60 m³odych rybek. M³ode rybki wy³awiamy i przenosimy do wiêkszego akwarium, gdy osi±gn± oko³o 5 mm d³ugo¶ci. Rosn± ju¿ wtedy o wiele szybciej. Przy wychowie m³odych rybek nale¿y raz w tygodniu wymieniæ oko³o 1/3 wody na ¶wie¿±, przy czym nie musi to byæ woda o ma³ej zawarto¶ci soli mineralnych. W czasie od¶wie¿ania wody w akwarium nie mo¿e jednak nastêpowaæ gwa³towna zmiana parametrów fizyko-chemicznych wody, z uwagi na wra¿liwo¶æ narybku. Przedstawion± wy¿ej metodê rozmna¿ania proporczykowców, jako prost± i ma³o pracoch³onn±, polecamy w hodowli amatorskiej.

Proporczykowiec gardnera

Ojczyzna: Te ryby akwariowe wystêpuj± w Nigerii i zachodnim Kamerunie.

Morfologia:  Wygl±d boki cia³a i podstawy p³etw samca s± zielone, metalicznie b³yszcz±ce, z rozrzuconymi, czerwonymi plamkami, które uk³adaj± siê w pod³u¿ne linie. Brzegi p³etw grzbietowej, odbytowej i ogonowej s± ja¶niejsze, bia³awe lub ¿ó³te. Ubarwienie p³etw jest do¶æ zmienne, w zale¿no¶ci sk±d pochodz± te ryby akwariowe. Samica jest brunatnozielonkawa, z wieloma ciemniejszymi punktami. P³etwy bezbarwne z ciemnymi punktami, zaokr±glone. D³ugo¶æ ryby akwariowe tego gatunku dorastaj± do 6 cm. Cechy p³ciowe te ryby akwariowe maj± zauwa¿aln± ró¿nicê w ubarwieniu i kszta³cie p³etw.

Hodowla: Charakter ryby ¿ywotne i ruchliwe, czêsto niezgodne szczególnie miêdzy sob±. Proporczykowce mo¿emy hodowaæ razem z innymi, drobnymi i spokojnymi gatunkami ryb akwariowych o podobnych wymaganiach do ¿ycia. W typowym, du¿ym akwarium dekoracyjnym s± one do¶æ stosunkowo ma³o widoczne. Najlepiej efektownie prezentuj± siê w specjalnym, niezbyt du¿ym i niezbyt wysokim akwarium, co najwy¿ej w towarzystwie innych, bardzo podobnych karpiencowatych lub drobnych k±saczowatych. Bardzo chêtnie przebywaj± w przydennej i ¶rodkowej warstwie wody.

Akwarium powinno byæ ma³e lub ¶rednie, nie za wysokie, czê¶ciowo dobrze zaro¶niête, wymagane s± ro¶liny p³ywaj±ce, nie za jaskrawo o¶wietlone, mo¿liwie do¶æ ciemne pod³o¿e i dekoracje. Woda powinna byæ miêkka lub bardzo miêkka, o pH 6,0-7,5, regularnie znacznie od¶wie¿ana, wskazany jest dodatek garbników oraz dodatek soli kuchennej do wody (jedna p³aska ³y¿eczka na 10 l wody), temperatura 20-22°C. Pomimo, ¿e ryby akwariowe te dobrze ¿yj± w do¶æ znacznym zakresie temperatur i pH, s± jednak bardzo wra¿liwe na gwa³towne zmiany tych czynników.

Rozmna¿anie: jest ¶rednio trudne. Ca³kowicie szklane musi byæ akwarium tarliskowe, mo¿e byæ niewielkie (wystarcza nawet oko³o 1 l, przy poziomie wody 5-7 cm). Ustawiamy akwarium w pó³cieniu. Powierzchniê wody pokrywamy w po³owie k³êbkami wg³êbki Riccia. Woda musi byæ bardzo miêkka 2-4° twardo¶ci ogólnej, o ma³ej zawarto¶ci soli mineralnych, przefiltrowana przez torf, o temperaturze 22°C i pH oko³o 6. Do takiego przygotowanego akwarium tarliskowego wpuszczamy parê rybek, przy czym dobór pary w tym wypadku nie odgrywa wiêkszej roli. Musimy jednak pamiêtaæ, ¿e proporczykowce tr± siê tylko w pewnych okresach. Gotowo¶æ ryb do tar³a mo¿na z ³atwo¶ci± zaobserwowaæ w akwarium ogólnym, gdzie rybki akwariowe zaczynaj± po prostu sk³adaæ ikrê na p³ywaj±cych ro¶linach, przeciskaj±c siê parami miêdzy nimi. Para tarlaków powinna przebywaæ w akwarium tarliskowym przez 10 dni. Po tym czasie ryby akwariowe wy³awiamy, a na wg³êbce pozostaje kilkadziesi±t ziaren ikry. Ma ona postaæ przezroczystych, lepkich kulek o ¶rednicy gdzie¶ oko³o 1 mm. Wylêg m³odych rybek rozpoczyna siê wkrótce po wy³owieniu rodziców i trwa nadal przez 10-14 dni. M³ode s± pocz±tkowo bardzo ma³e i s³abe. Le¿± przewa¿nie na dnie akwarium lub przebywaj± wewn±trz k³êbków wg³êbki. Zaraz gdy siê wykluj± karmimy je pierwotniakami, a pó¼niej w miarê wzrostu coraz grubszym py³em. Wzrost narybku jest wolny i nierównomierny. Z chwil± gdy narybek osi±gnie odpowiedni± wielko¶æ mo¿na do pokarmu dodaæ roztarte na miazgê rureczniki i wazonkowce. Z jednego tar³a uzyskuje siê gdzie¶ oko³o 20-60 m³odych rybek. M³ode rybki wy³awiamy i przenosimy do wiêkszego akwarium, gdy osi±gn± oko³o 5 mm d³ugo¶ci. Rosn± ju¿ wtedy o wiele szybciej. Przy wychowie m³odych rybek nale¿y raz w tygodniu wymieniæ oko³o 1/3 wody na ¶wie¿±, przy czym nie musi to byæ woda o ma³ej zawarto¶ci soli mineralnych. W czasie od¶wie¿ania wody w akwarium nie mo¿e jednak nastêpowaæ gwa³towna zmiana parametrów fizyko-chemicznych wody, z uwagi na wra¿liwo¶æ narybku. Przedstawion± wy¿ej metodê rozmna¿ania proporczykowców, jako prost± i ma³o pracoch³onn±, polecamy w hodowli amatorskiej.

Szczupieñczyk dageta

Ojczyzna: Te ryby akwariowe pochodz± z zachodniej Afryki dok³adnie Liberia, Wybrze¿e Ko¶ci S³oniowej, Ghana.

Morfologia: Wygl±d boki cia³a samca s± zielonkawobrunatne z metalicznym, sinym po³yskiem w ¶wietle odbitym. Na ciele piêæ ciemnych, poprzecznych pasów, spodnia czê¶æ g³owy czerwonopomarañczowa, p³etwy zielonkawe, odbytowa i ogonowa czê¶ciowo czarno obrze¿one. Samica nie ma tak silnie, metalicznego po³ysku oraz czerwonej spodniej czê¶ci g³owy. Jej p³etwy s± ca³e przezroczyste. D³ugo¶æ ryby akwariowe tego gatunku dorastaj± do 6,5 cm, w akwariach nie przekracza zwykle 5 cm. Cechy p³ciowe te ryby akwariowe maj± ró¿nicê w ubarwieniu, samica ma bardziej zaokr±glone i przezroczyste p³etwy.

Hodowla: Charakter s± to ryby akwariowe bardzo zgodne i ruchliwe, nieco p³ochliwe. Przebywaj± najchêtniej w podpowierzchniowej warstwie wody w akwarium, w¶ród p³ywaj±cych ro¶lin. W³a¶ciw± mu ruchliwo¶æ wykazuje tylko w bardzo spokojnych warunkach i p³ywa wtedy równie¿ w ni¿szych warstwach wody. Przy obecno¶ci innych, wiêkszych ryb akwariowych "stoi" w¶ród p³ywaj±cych ro¶lin. Najlepiej hodowaæ go w oddzielnym, jedno gatunkowym akwarium, albo tylko w towarzystwie spokojnych, niewielkich rybek, przebywaj±cych najchêtniej w przydennej i ¶rodkowej warstwie wody akwarium. Nie lubi gwa³townych zmian o¶wietleni. Akwarium ma³e lub ¶rednie, nie za wysokie, czê¶ciowo dobrze zaro¶niête, konieczne ro¶liny p³ywaj±ce. Woda musi byæ miêkka, o pH 6,0-7,5, stara, regularnie nieznacznie od¶wie¿ana, o temperaturze 21-23°C. Te ryby akwariowe wra¿liwy s± na gwa³towne zmiany parametrów fizyko-chemicznych wody.

Rozmna¿anie: jak proporczykowiec z Kap Lopez, ale m³ode szczupieñczyki rosn± szybciej. Woda w akwarium tarliskowym nie powinna byæ tak kwa¶na pH 6,5-7,0, a jej temperatura powinna wynosiæ oko³o 24°C.

Szczupieñczyk kar³owaty

Ojczyzna: Te ryby akwariowe pochodz± z zachodniej Afryk od Gwinea do Nigerii.

Morfologia: Wygl±d bardzo zmienny w natê¿eniu w zale¿no¶ci od samopoczucia ryby. Cia³o ma ¿ó³tawe z trzema szerokimi, poprzecznymi, ciemnymi ci±gn±cymi siê pasami. Ma równie¿ czwarty, niewyra¼ny pas który przebiega przez g³owê i pokrywy skrzelowe. P³etwa ogonowa samca z czerwono brunatno jasnob³êkitnym rysunkiem. U ryb z niektórych populacji przednia czê¶æ p³etwy grzbietowej jest zabarwiona na czerwono, koñce p³etw brzusznych równie¿ czerwone. U samicy na p³etwach brak barwy czerwonej. D³ugo¶æ ryby akwariowe tego gatunku dorastaj± do 4 cm. Cechy p³ciowe u tych ryb akwariowych ró¿nice w ubarwieniu widaæ po p³etwach, zw³aszcza ogonowej.

Hodowla: Charakter s± to ryby akwariowe bardzo zgodne i ruchliwe, nieco p³ochliwe. Przebywaj± najchêtniej w podpowierzchniowej warstwie wody w akwarium, w¶ród p³ywaj±cych ro¶lin. W³a¶ciw± mu ruchliwo¶æ wykazuje tylko w bardzo spokojnych warunkach i p³ywa wtedy równie¿ w ni¿szych warstwach wody. Przy obecno¶ci innych, wiêkszych ryb akwariowych "stoi" w¶ród p³ywaj±cych ro¶lin. Najlepiej hodowaæ go w oddzielnym, jedno gatunkowym akwarium, albo tylko w towarzystwie spokojnych, niewielkich rybek, przebywaj±cych najchêtniej w przydennej i ¶rodkowej warstwie wody akwarium. Nie lubi gwa³townych zmian o¶wietleni. Akwarium bardzo ma³e do ¶redniego, nie za wysokie, czê¶ciowo dobrze zaro¶niête, konieczne ro¶liny p³ywaj±ce. Woda miêkka, lekko kwa¶na pH oko³o 6,5, regularnie znacznie od¶wie¿ana !, o temperaturze 23-24°C.

Rozmna¿anie: technicznie podobne jak Proporczykowca z Kap Lopez. Woda w akwarium tarliskowym powinna mieæ 4-6°n twardo¶ci ogólnej, byæ raczej uboga w sole mineralne, lekko kwa¶na (pH 6,5), o temperaturze 25°C. Wyl±g m³odych po oko³o 10 dniach, m³ode karmiæ zaraz po wykluciu, gdy¿ s± bardzo wra¿liwe na brak pokarmu. Rosn± stosunkowo wolno. Rodzice w zasadzie nie zjadaj± m³odych, ale lepiej wychów narybku prowadziæ oddzielnie.

Szczupieñczyk prêgowany

Ojczyzna: Te ryby akwariowe pochodz± z Indi i Cejlonu.

Morfologia: Wygl±d samiec ma oliwkowo-¿ó³tobrunatne cia³o ze z³ocistym po³yskiem ³usek, bia³awy brzuch, w tylnej czê¶ci cia³a w±skie, niewyra¼ne, poprzeczne, ciemne pasy. Brzeg p³etwy ogonowej ma czerwonawy, ¶rodek p³etwy jest bezbarwny. Samica tego gatunku jest ciemniej, bardziej matowo ubarwiona, pasy w tylnej czê¶ci cia³a s± wyra¼niejsze.

D³ugo¶æ ryby akwariowe tego gatunku dorastaj± do 10 cm. Cechy p³ciowe widoczne s± ró¿nice w ubarwieniu.

Hodowla: Charakter s± to ryby akwariowe do¶æ agresywne, wzglêdem innych osobników tego samego gatunku, i do innych ryb o podobnej budowie cia³a. Nie mo¿emy trzymaæ go razem ze zbyt ma³ymi rybami akwariowymi, poniewa¿ szczupieñczyk prêgowany ma stosunkowo du¿y otwór gêbowy i wyro¶niête osobniki, mog± je zjadaæ. Jest to gatunek przebywaj±cy najchêtniej w pod powierzchniowej warstwie wody w akwarium. Jest ryb± akwariow± co nie lubi gwa³townych zmian o¶wietlenia. Akwarium ¶rednie lub du¿e, zalecane czê¶ciowo dobrze zaro¶niête, konieczne s± ro¶liny p³ywaj±ce !, i nie za jaskrawe o¶wietlenie. Woda powinna byæ miêkka lub ¶rednio twarda, lekko kwa¶na lub obojêtna o pH 6,5-7,0, stara, regularnie nieznacznie od¶wie¿ana, o temperaturze 23-25°C.

Rozmna¿anie: akwary¶ci uwa¿aj± za niezbyt trudne. Akwarium tarliskowe musi byæ ca³kowicie szklane, o pojemno¶ci gdzie¶ oko³o 25 l i poziomie wody oko³o 15 cm. Powierzchniê wody w akwarium  pokrywamy w 3/4 ro¶linami p³ywaj±cymi takimi jak wg³êbka, paprotnice, pistia, p³ywaj±ce pêdy wyw³ócznika. Akwarium musimy ustawiæ w zacienionym miejscu. Woda w akwarium tarliskowym powinna byæ miêkka o twardo¶ci wêglanowa poni¿ej 1°n, lekko kwa¶na lub obojêtna o pH 6,7-7,0, musi byæ idealnie przezroczysta, i z niewielkim dodatkiem garbników, o temperaturze 25-28°C.

Szczupieñczyk playfaira

Ojczyzna: Te ryby akwariowe pochodz± z Seszele, znany tak¿e z basenów parkowych na Zanzibarze, gdzie jednak prawdopodobnie by³ wysiedlony sztucznie w ubieg³ym stuleciu.

Morfologia: Wygl±d samiec ma grzbiet brunatny, brzuch i boki cia³a ¿ó³tawe, w odbitym ¶wietle zielono po³yskuj±ce. Na bokach cia³a ryba ma pod³u¿ne rzêdy czerwonych plamek. P³etwy ma ¿ó³tozielonkawe, ogonowa i odbytowa p³etwy s± ciemno obrze¿one. £uski posiada szczególnie w okresie godowym wyra¼nie odstaj±ce, co nie jest jednak objawem chorobowym. Samica ma barwy bardziej matowe, bardziej brunatna, na p³etwie grzbietowej ciemna plama, poza tym ma p³etwy bezbarwne. D³ugo¶æ ryby akwariowe tego gatunku dorastaj± do 10 cm. Cechy p³ciowe widoczne s± ró¿nice w ubarwieniu.

Hodowla: Charakter s± to ryby akwariowe ¿ywotne i wojownicze, zw³aszcza wobec osobników w³asnego gatunku i ryb o podobnej budowie cia³a. Hodowla z innymi gatunkami jest mo¿liwa, ale tylko z dostatecznie silnymi i ¿ywotnymi, przebywaj±cymi przewa¿nie w przydennej warstwie wody. Szczupieñczyki Playfaira przebywaj± najchêtniej w podpowierzchniowej warstwie wody. Akwarium ma³e do du¿ego, dobrze zaro¶niête, konieczne ro¶liny p³ywaj±ce, nie za jasne o¶wietlenie. Woda powinna byæ miêkka lub ¶rednio twarda; lekko kwa¶na lub obojêtna o pH 6,5-7,0, stara, regularnie nieznacznie od¶wie¿ana, o temperaturze 22-25°C.

Rozmna¿anie: podobne jak szczupieñczyka prêgowanego. Rozwój ikry trwa 10-14 dni.